Psycholog czy psychoterapeuta – kto jest kim?

Kiedy pojawiają się problemy emocjonalne i człowiek szuka pomocy, można nie mieć głowy do tego, by dokładnie sprawdzać, czym zajmuje się dany specjalista i co właściwie znaczą jego tytuły.

Klienci / pacjenci bazują na podstawowym zaufaniu do zawodu, zakładają profesjonalizm, etyczne postępowanie oraz dobre intencje. Równolegle coraz więcej osób świadomie podchodzi do wyboru specjalisty i wcześniej dokładnie sprawdza, kto i czym się zajmuje.

Jak to wygląda w Polsce?

Zacznijmy od psychologa.

Psycholog to absolwent 5-letnich studiów magisterskich rozpoczynających się po maturze (zgodnie z ustawą z dn. 8 czerwca 2001 r. o zawodzie psychologa i samorządzie zawodowym psychologów). Podczas kształcenia uniwersyteckiego, studenci wybierają ścieżki lub specjalności, zbieżne ze swoimi zainteresowaniami, które ukierunkowują ich wiedzę i przyszłą pracę zawodową. Psychologia to dziedzina, która zajmuje się szeroko pojętym zdrowiem bio-psycho-społecznym, dlatego do wyboru są specjalności związane m.in. z psychologią pracy i organizacji, psychologią społeczną, psychologią oświaty i edukacji, psychologią dziecka, rehabilitacji i niepełnosprawności czy psychologią kliniczną. Absolwent jest przygotowany do diagnostyki, profilaktyki, prowadzenia badań naukowych i udzielania podstawowej pomocy psychologicznej w zróżnicowanym środowisku pracy w zależności od swoich praktycznych zainteresowań. Psycholog jest zawodem samodzielnym.

W ostatnich latach, powstają prywatne szkoły i uczelnie wyższe, próbujące zachęcić słuchaczy kierunkami kształcenia związanymi z psychologią (psychologia na Uniwersytetach to wciąż jeden z najbardziej obleganych kierunków kształcenia). Szkoły te oferują naukę trwającą rok - dwa czasem trzy lata, bywa, że bez matury, wprowadzając w błąd kandydatów, którzy de facto nie będą mogli posługiwać się tytułem psychologa. Warto wiedzieć, że ukończenie tego typu szkoły, nie daje uprawnień, jakie posiadają psycholodzy po studiach magisterskich i nie gwarantuje prawa wykonywania zawodu.

Podstawowy czas kształcenia w zawodzie psychologa = studia mgr = 5 lat.

Po studiach psycholog, pracujący zawodowo w ochronie zdrowia, może kontynuować naukę aplikując na specjalizację w dziedzinie Psychologii Klinicznej, podlegajacej ustawie o uzyskiwaniu tytułu specjalisty w dziedzinach mających zastosowanie w ochronie zdrowia. Kształcenie trwa 4 lata i zakończone jest państwowym egzaminem specjalizacyjnym, zbieżnym z pozostałymi egzaminami specjalizacyjnymi, jakie zdają lekarze czy pielęgniarki.

Podstawowy czas kształcenia w zawodzie specjalisty psychologii klinicznej = studia mgr + specjalizacja = 9 lat.

Długa droga psychoterapeuty.

Kolejny niezależny zawód w dziedzinie psyche. Psychoterapeuta to specjalista przygotowany do leczenia, rehabilitacji i profilaktyki zaburzeń psychicznych, specyficznymi technikami i metodami psychoterapeutycznymi w oparciu o relację terapeutyczną. Zajmuje się zdrowiem psychicznym, jest ściślej ukierunkowany na pracę w lecznictwie. Kieruje się unikalnym kodeksem etyki, stawiającym dobro pacjenta na pierwszym planie. Praktykowanie zawodu psychoterapeuty wymaga przygotowania osobowościowego i wysokiej moralności.

Aktualnie nie ma obowiązującej ustawy o zawodzie psychoterapeuty i psychoterapii (prace w toku). Formalne ramy ustanawiane są m.in przez Polską Federację Psychoterapii, Towarzystwa Naukowe oraz organizacje kształcące i certyfikujące psychoterapeutów. Kształcenie psychoterapeutyczne rozpoczyna się po ukończeniu studiów magisterskich o kierunku humanistycznym, społecznym lub studiów medycznych (psychoterapeuta nie musi być psychologiem, choć do dyplomu i certyfikatu będzie musiał uzupełnić wiedzę z psychologii klinicznej). Przyszły psychoterapeuta wybiera nurt teoretyczny najbliższy jego rozumieniu i intuicji np. w jednej ze szkół kształcącej zgodnie ze standardami Polskiej Rady Psychoterapii lub European Association for Psychotherapy. W Polsce dostępnych jest ponad 20 kierunków psychoterapeutycznych.

Droga edukacyjna psychoterapeuty składa się ze szkolenia teoretycznego i praktycznego, doświadczeń własnej psychoterapii, superwizji i staży klinicznych. Do uzyskania certyfikatu niezbędne jest udokumentowanie konkretnej liczby lat / liczby godzin pracy psychoterapeutycznej z pacjentami pod stałą superwizją, spełnienie pozostałych wymogów formalnych i zdanie egzaminu. Psychoterapeuci będący w trakcie tego procesu, posługują się tytułem - psychoterapeuta w trakcie szkolenia lub psychoterapeuta w trakcie certyfikacji.

Podstawowy czas kształcenia w zawodzie psychoterapeuty = studia mgr + szkoła psychoterapii + praktyka pod superwizją = 12 – 15 lat.

Lekarz w dziedzinie psychiatrii

Lekarz psychiatra to lekarz medycyny, którego główne zainteresowania naukowe wiążą się z leczeniem chorób i zaburzeń psychicznych. Jest przygotowany do rozpoznawania i biologicznego leczenia problemów zdrowia psychicznego, czyli farmakoterapii. Często ma teoretyczne podstawy nt. głównych podejść i nurtów psychoterapeutycznych, jednak bez ukończenia szkoły psychoterapii, nie jest przygotowany do jej praktykowania. Pacjenci są tego coraz częściej świadomi i rzadziej wyrażają zdziwienie, że lekarz psychiatra nie prowadzi z nimi rozmów psychoterapeutycznych - choć są i tacy, którzy są do tego przygotowani i to robią. Ważne, by lekarz psychiatra potrafił uważnie słuchać i obserwować pacjenta, ponieważ rozpoznanie stawia przede wszystkim na podstawie dokładnego wywiadu.

Podstawowy czas kształcenia w zawodzie lekarza psychiatrii = studia medyczne + staż + specjalizacja = 11 – 12 lat.

Kamila Fryc