Zaburzenia funkcji językowych - co to takiego?

Afazja jest wynikiem zaburzeń funkcji językowych spowodowanych uszkodzeniem mózgu różnego pochodzenia. Afazja utrudnia, a czasem uniemożliwia porozumiewanie się w mowie, piśmie, czytanie, liczenie. Może dotyczyć wyłącznie posługiwania się słowem (np. afazja ruchowa), ale równie dobrze - przekazu emocjonalnego, akcentu, tempa, intonacji, rozumienia i nadawania cech prozodycznych (niewerbalnych składników) komunikatów. Wyróżnia się różne typy afazji i istnieje co najmniej kilka ich klasyfikacji.

Afazja najczęściej powstaje w wyniku naczyniowych incydentów mózgowych takich jak udar niedokrwienny lub krwotoczny (wylew). Rzadziej występują jej postaci pierwotne w wieku dziecięcym oraz zaburzenia afatyczne o podłożu neurodegeneracyjnym jak w przypadku afazji pierwotnej postępującej (jedno ze schorzeń tzw. otępiennych z grupy otępień czołowo-skroniowych). Zaburzenia afatyczne mogą wystąpić w wyniku urazu czaszkowo-mózgowego, gdy do uszkodzenia dojdzie w obszarach odpowiedzialnych za funkcje komunikacyjne oraz w przypadku guzów mózgu.  

Dlaczego to tak ważne i jak pomóc choremu?

Mowa, możliwość efektywnego porozumiewania się i przekazu własnych potrzeb, przekonań i innych treści wewnętrznego świata to jedna z kluczowych zdolności człowieka.  Stąd utrata funkcji komunikacyjnych jest niezwykle dotkliwa dla chorych i ma znaczny wpływ na samopoczucie, myślenie o sobie i poziom własnej wartości. Bywają afazje, w których pacjent nie zdaje sobie sprawy z zaburzenia i nie pojmuje, dlaczego inne osoby go nie rozumieją. Można obrazowo powiedzieć, że nie słyszy tego, co wypowiada, ponieważ kontrola słuchowa wypowiedzi została zaburzona i mówiąc wydaje mu się, że wypowiada to, co pomyśli, natomiast odbiorca słyszy wyłącznie bełkot lub neologizmy (np. afazja czuciowa). Prowadzi to często do nasilonej frustracji i drażliwości. Zdarzają się także sytuacje, gdy pacjent wszystko rozumie, a jedyne czego nie potrafi to udzielić odpowiedzi. Bywa, że w takich sytuacjach członkowie rodziny zaczynają traktować go jakby był dzieckiem, nie rozumował samodzielnie lub jakby go w ogóle nie było – zamiast mówić do niego, mówią o nim. W przypadku gdy funkcjonowanie chorego jest dla bliskich niezrozumiałe warto zasięgnąć porady u neuropsychologa, neurologopedy czy neurologa.

Oprócz tego, że chorzy borykają się z trudnościami komunikacyjnymi, część z nich dotykają także inne dysfunkcje poznawcze: pamięci, uwagi, funkcji wykonawczych, zdolności wykonywania złożonych, celowych sekwencji ruchowych, myślenia. Dlatego objęcie chorego terapią neuropsychologiczną, w której kompleksowo zajmuje się rehabilitacją utraconych lub osłabionych funkcji jest niezwykle istotne z punktu widzenia procesu zdrowienia i długofalowego rokowania. U części chorych udaje się skutecznie usprawnić obniżone funkcje, u części niezbędne będzie wypracowanie dostosowanych strategii kompensacyjnych (radzenia sobie) lub wdrożenie metod komunikacji alternatywnej.

Kamila Fryc

Copyright © Uważna Pracownia Terapii - Poznań